Zaventem est une suite de mauvaises décisions, de bons choix manqués, d'alternatives délaissées. Il est encore temps d'y réfléchir mais apparemment la rue de la LOI est plus précocupée par le problème insoluble de la coexistence entre les habitants et une activité des plus polluantes (pollution sonore et chimique)

Nous invitons à lire cet article du Morgen...

Hoe verzoen je ecologie en werk? Buurtbewoners en werknemers van Zaventem? Het antwoord ligt voor de hand: door een alternatief voor Zaventem te voorzien Afgelopen zomer lanceerde minister van Mobiliteit Renaat Landuyt (SP.A) een goed idee. Stop met bouwen rond de luchthaven van Zaventem. Op een ogenblik dat er rond de luchthaven voor elk opstijgend vliegtuig een klacht naar de ombudsdienst vertrekt, zou het misschien niet slecht zijn dat er eens gekeken wordt naar de ruimtelijke ordening. Is het wel verantwoord dat mensen huizen blijven bouwen op plekken waar ze gegarandeerd vliegtuigen boven hun hoofd krijgen, inclusief een pak lawaai. Voorwaar een goed voorstel van Landuyt. Want zijn de bouwers van vandaag niet de klagers van morgen?

Gelukkig voor de minister lanceerde hij zijn voorstel in de zomer, anders had hij wellicht meer kritiek te verwerken gekregen dan nu het geval was. Van de verzamelde gemeentebesturen en de vastgoedsector rond Zaventem kreeg Landuyt immers lik op stuk. Wie haalt het in zijn hoofd om een bouwstop af te kondigen in een gebied waar de mensen storm lopen voor een bouwterrein? De noordrand van Brussel is een van de duurste woongebieden van het land. Bouwgronden zijn er nauwelijks nog te betalen. Die kip met de gouden eieren mag je toch niet slachten?

Voor een buitenstaander is dat een onbegrijpelijke reactie. Maar wie het luchthavendossier een beetje volgt, staat er niet van te kijken. In dit explosieve dossier zijn er al zoveel fouten gemaakt en het volbouwen van de rand rond Brussel met vooral villa’s is er een van. De omgeving van de luchthaven is de voorbije jaren haast volledig verkaveld en nu zit men met de gebakken peren.

De komst van de koeriersbedrijven was nog zo’n misser van formaat. Mea maxima culpa, prevelde kamervoorzitter Herman De Croo (VLD) het voorbije weekend in deze krant. Hij introduceerde als minister van Verkeer de koeriersbedrijven midden jaren tachtig op Zaventem. Met koeriers als DHL kwam het nachtlawaai en werd de geluidsoverlast een ernstig probleem. De mega-investering in nieuwe terminals op de luchthaven staat ook op de lijst van hele en halve missers. Toegegeven, de infrastructuur op Zaventem lag er belabberd bij - menig reiziger die op Brussel-Nationaal landde kon zich terecht de vraag stellen of hij in een ontwikkelingsland dan wel in de hoofdstad van Europa was aangekomen - en een opfrisbeurt en uitbreiding van de vertrek- en aankomsthal was zeker nodig. Maar waarom alle investeringen op Zaventem concentreren? Moest er niet worden uitgekeken naar een andere luchthaven?

Eind jaren tachtig ging Zaventem hard aan groeien, wat leidde tot de eerste schuchtere protesten over geluidsoverlast. Vragen over de groeicapaciteit van de luchthaven werden toen reeds gesteld, maar niet beantwoord. De mogelijkheid om de investeringen in nieuwe luchthaveninfrastructuur niet alleen in Zaventem maar ook elders te realiseren, werd niet overwogen. Nochtans werden er toen al alternatieven voor Zaventem naar voren geschoven. De luchtmachtbasis van het Brabantse Bevekom stond met stip genoteerd als mogelijke tweede nationale luchthaven. Achteraf bekeken is het jammer dat die piste niet werd bewandeld. De huidige beleidsmakers hadden zich vandaag een hoop ellende kunnen besparen.

Voor nachtkoeriers, cargo en charters was een tweede luchthaven een mooi alternatief geweest voor Zaventem, dat beperkt had kunnen blijven tot een zakenluchthaven. Hadden de beleidsmakers maar beter naar het buitenland gekeken. In Parijs bijvoorbeeld werd besloten tot de bouw van een nieuwe luchthaven toen bleek dat de luchthaven van Orly uit zijn voegen begon te barsten. In Washington werden alle intercontinentale vluchten verbannen naar een nieuwe luchthaven op een vijftigtal kilometer van de stad.

Toegegeven, Brussel is niet Parijs of Washington, maar gelijkaardige initiatieven waren in België ook op kleinere schaal mogelijk. Het bewijs wordt dagelijks geleverd door de kleinere luchthavens van Bierset en Charleroi, die respectievelijk met koeriersmaatschappij TNT en lagekostenmaatschappij Ryanair als belangrijkste klanten, succes boeken.

Met een alternatieve luchthaven had het DHL-drama wellicht niet moeten gebeuren. Het koeriersbedrijf besloot een jaar geleden om zijn activiteiten in Brussel fors af te bouwen. DHL verplaatst tegen 2008 zijn hub naar Leipzig. Indien er tijdig was nagedacht over een alternatief voor Zaventem, had men het behoud van de DHL-activiteiten kunnen verzekeren.

De hele ontwikkeling van Zaventem leest als een verhaal van gemiste kansen. Het was groeien zonder visie. En groei was er. Explosief, ook qua geluidsoverlast, zowel overdag als ’s nachts. In het topjaar 2000 ontving Zaventem maar liefst 21,6 miljoen passagiers. De luchthaven groeide uit tot de op vier na grootste vrachtluchthaven in Europa. Door het faillissement van Sabena en de gebeurtenissen van 9/11 vielen de activiteiten fors terug. Maar Zaventem werkt aan zijn comeback. Vorig jaar werden 15,6 miljoen passagiers vervoerd. De cijfers van dit jaar wijzen eenduidig op verdere groei.

Om die groei op te vangen kan er best naar alternatieven voor Zaventem worden gekeken. Als er in de huidige discussie over de luchthaven niet verder wordt gekeken dan geluidsnormen en spreidingsplannen, zal het probleem van de luchthaven ook de komende jaren blijven aanslepen. Hoe verzoen je ecologie en werk? Buurtbewoners en werknemers van Zaventem? Het antwoord ligt voor de hand: door een alternatief voor Zaventem te voorzien.

Een verhuis naar Bevekom is al lang niet meer mogelijk. De omgeving rond de vroegere luchtmachtbasis is inmiddels verkaveld. Chièvres dan maar. De piste-Verhofstadt om een nieuwe luchthaven te openen op die luchtmachtbasis in Henegouwen verdient een tweede kans, net zoals de voorstellen om een deel van het vliegverkeer naar Bierset af te leiden. De alternatieven vergen wel tijd, maar ze bieden zowel de omwonenden als de vakbonden het perspectief dat er rekening wordt gehouden met hun verzuchtingen, respectievelijk minder vliegtuiglawaai en het behoud van jobs. In plaats van alleen maar een onleefbaar compromis over een nieuw vluchtschema na te streven, wordt het tijd dat de Wetstraat de alternatieve pistes ernstig neemt. De vrees bestaat dat de beleidsmakers daar niet meer mee bezig zijn. Alle energie wordt in Zaventem gestoken. De luchthaven krijgt een betere aansluiting op het spoornet. Er wordt gebouwd aan nieuwe parkeergelegenheden. Alles wordt in gereedheid gebracht om Zaventem te laten doorgroeien, zeker nu luchthavenuitbater Biac geprivatiseerd is. Het Australische Macquarie zwaait de plak bij Biac en die maatschappij heeft geen centen in Zaventem gestoken om straks te vernemen dat er een rem wordt gezet op de activiteiten op de luchthaven. De droom van de vroegere Biac-topman Pierre Klees om de capaciteit van Zaventem op termijn te verdubbelen, wordt misschien sneller gerealiseerd dan Klees zelf ooit had durven verhopen. Neen, de miserie met Zaventem is nog lang niet opgelost. De Morgen © 2005 Uitgeverij De Morgen n.v.